لجستیک معکوس شامل فرآیندها و فعالیتهایی است که به مدیریت جریان کالاها از مصرف کننده به تولیدکننده یا نقطه برگشت کمک می کند.
این مفهوم در واقع به بازگشت کالاها، بازیابی و فرآیندهای مرتبط با آن می پردازد. اجزای اصلی و فرعی لجستیک معکوس شامل موارد زیر است:
اجزای اصلی لجستیک معکوس:
1. مدیریت بازگشت کالا:

 فرآیندهای مرتبط با پذیرش و تجزیه و تحلیل کالاهای برگشتی .
2. طبقهبندی و ارزیابی :
 شناسایی وضعیت کالاهای برگشتی و تعیین اینکه آیا قابل تعمیر، بازیابی یا دور ریختن هستند.
3. بازیابی و تعمیر:
 فعالیتهایی که به منظور بازسازی کالاهای آسیب دیده یا خراب انجام می شود.
4. مدیریت اطلاعات:
 جمعآوری و تجزیه و تحلیل داده ها مرتبط با کالاهای برگشتی و فرآیندهای لجستیک.
5. توزیع مجدد:
 فرآیند ارسال کالاهای بازیابی شده به بازار یا مصرف کننده جدید.

اجزای فرعی لجستیک معکوس:
1. مدیریت زنجیره تأمین:
 تضمین هماهنگی بین تأمین کنندگان و توزیعکنندگان برای بازگشت مؤثر کالاها.
2. برنامهریزی و پیشبینی :
 پیشبینی حجم کالاهای برگشتی و برنامهریزی برای برخورد با آنها.
3. کنترل کیفیت:
 ارزیابی کیفیت کالاهای برگشتی و تصمیمگیری در مورد نحوه برخورد با آنها.
4. حمل و نقل:
 مدیریت فرآیند حمل و نقل کالاهای برگشتی به مراجع مناسب.
5. ارتباط با مشتریان برای تسهیل فرآیند بازگشت و حل مشکالت

بازیافت یکی از اجزای مهم و اساسی در لجستیک معکوس است و نقش کلیدی در مدیریت بهینه منابع و کاهش ضایعات ایفا
میکند. به طور خاص، بازیافت در مراحل زیر از لجستیک معکوس جایگاه دارد:
1. جمعآوری و بازگشت کالاها :

• کالاهایی که به پایان عمر خود رسیدهاند یا دیگر به کار نمی روند، بازگشت می یابند و در این مرحله، توجه به بازیافت آنها اهمیت ویژهای
دارد.
2. ارزیابی و طبقهبندی:
• پس از بازگشت کالاها، آن ها باید ارزیابی شوند. در این مرحله، کالاهایی که قابل بازیافت هستند شناسایی می شوند، مثل مواد اولیه قابل
استحصال.
3. پردازش و تفکیک:
• کالاهای انتخابشده برای بازیافت باید تفکیک و پردازش شوند. این شامل جدا کردن مواد مختلف مانند پالستیک، شیشه، فلز و کاغذ
است.
4. بازیابی مواد:
• مواد بازیافتشده به فرآیندهای تولید بازگردانده می شوند و می توانند به عنوان مواد اولیه در تولید محصولات جدید استفاده شوند. این امر
منجر به کاهش استفاده از مواد اولیه جدید و صرفه جویی در انرژی می شود.
5. توزیع مجدد:
• در مرحله توزیع، مواد بازیافت شده به کارخانه ها یا تولیدکنندگانی که آن ها را نیاز دارند فرستاده می شود، که نه تنها به حفظ منابع کمک
می کند بلکه به کاهش ضایعات نیز می انجامد.
6. مزایای زیست محیطی و اقتصادی:
• بازیافت در لجستیک معکوس به کاهش بار محیط زیست و صرفه جویی اقتصادی از طریق کاهش هزینه های مرتبط با استخراج و تولید
مواد اولیه جدید کمک می کند.
به طور خالصه، بازیافت جزء الینفک لجستیک معکوس است که به بهینه سازی استفاده از منابع و کاهش اثرات منفی زیست محیطی کمک می کند.
اهمیت بازیافت و لجستیک معکوس
• کاهش آلودگی محیط زیست : با بازیافت و کاهش زباله ها، فشار بر منابع طبیعی کمتر می شود.
• صرفه جویی در هزینه ها: استفاده مجدد از مواد اولیه می تواند هزینه های تولید را کاهش دهد.
• افزایش بهره وری: فرایندهای LOGISTICS معکوس می توانند به بهبود کیفیت خدمات و افزایش رضایت مشتریان کمک کند